Τα παιδιά στη χώρα μας ήταν τα πρώτα που άλλαξαν την καθημερινότητά τους, αφού το κλείσιμο των σχολείων ήταν το πρώτο μέτρο που ίσχυσε για την καταπολέμηση της Covid-19. Έμειναν ξαφνικά στο σπίτι μακριά από τους φίλους τους, τους δασκάλους τους και τις αγαπημένες τους δραστηριότητες. Έδειξαν ωστόσο πολύ μεγάλη κατανόηση και προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα τόσο τα μικρότερα, όσο και τα μεγαλύτερα.
Με τον ίδιο τρόπο προσαρμόζονται τώρα και στην καινούρια πραγματικότητα, που ισχύει στα σχολεία με τα νέα δεδομένα και τα μέτρα λειτουργίας τους, προσπαθώντας κι αυτά να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους.
Τι αντίκτυπο όμως μπορεί να έχουν, όλες αυτές οι αλλαγές που βιώνουν στην κοινωνικοποίησή τους και πώς μπορούν οι γονείς να τα βοηθήσουν;
Στην ενότητά μας #AnytimeExpertsTalk, η κα. Ντίνα Ζώτα, MSc, PhD, Ψυχολόγος με μεταπτυχιακό στην Προαγωγή και Αγωγή Υγείας και Διδακτορικό από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, που τα τελευταία 12 χρόνια εργάζεται στο Ινστιτούτο Prolepsis, μία αστική, μη κερδοσκοπική εταιρία, που δραστηριοποιείται σε θέματα Δημόσιας Υγείας, δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα, που αφορούν τη ψυχική υγεία των παιδιών την περίοδο της Covid-19.
Ας δούμε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις της ψυχολόγου:
-Πώς να αναγνωρίσω, αν το παιδί μου βιώνει συναισθήματα άγχους και στρες; Τι να παρατηρήσω στη συμπεριφορά του;
Αρχικά, χρειάζεται πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι κάθε παιδί, όπως και κάθε άτομο γενικότερα, αντιδρά διαφορετικά σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ορισμένα παιδιά αντιδρούν άμεσα, ενώ άλλα σε μεταγενέστερο χρόνο. Η αντίδραση σε καταστάσεις κρίσης διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, τις προηγούμενες εμπειρίες, αλλά και τους μηχανισμούς διαχείρισης στρες, που ήδη διαθέτουν.
Ωστόσο υπάρχουν ορισμένα κοινά μοτίβα αλλαγών στη συμπεριφορά, τα οποία μπορούμε να αναγνωρίσουμε ανεξάρτητα από την ηλικία, όπως είναι:
- η ευερεθιστότητα
- τα προβλήματα στο φαγητό ή στον ύπνο
- οι εφιάλτες
- τα σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλος, πόνος στην κοιλιά ή στο στομάχι)
Όλα τα παραπάνω είναι ορισμένες αρκετά συνηθισμένες αντιδράσεις στο στρες.
Τα μικρότερα παιδιά είναι πιθανόν να επιστρέψουν σε προγενέστερες συμπεριφορές, όπως:
- η νυχτερινή ενούρηση
- η προσκόλληση στους γονείς
- ο φόβος να μείνουν μόνα τους
- το υπερβολικό κλάμα
Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να εμφανίσουν:
- προβλήματα στη συγκέντρωση της προσοχής
- απάθεια
- αδιαφορία για τους κανόνες υγιεινής
- παραβατικότητα
- υιοθέτηση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου (όπως κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών)
Η αναγνώριση αυτών των αντιδράσεων είναι και το πρώτο βήμα για την υποστήριξη των παιδιών.
-Πώς να βοηθήσω το παιδί μου στη διαχείριση άγχους και στρες;
Η ενσυναίσθηση, η παροχή αισθήματος ασφάλειας και η υπομονή παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη των παιδιών. Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε χώρο στα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να προσπαθήσουμε να αποδεχτούμε αυτά που βιώνουν και να συζητάμε μαζί τους.
Επειδή δεν έχουμε ακόμα επιστρέψει πλήρως στην καθημερινότητα, και ιδιαίτερα τα παιδιά που στην πλειονότητά τους τώρα επιστρέφουν σταδιακά και πάλι στο σχολείο, είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε μια σταθερή καθημερινή ρουτίνα. Ένα πρόγραμμα δηλαδή, κατά το οποίο το φαγητό, το διάβασμα, οι δραστηριότητες, ακόμα και ο ύπνος θα γίνονται σε συγκεκριμένη ώρα.
Επίσης, είναι σημαντικό να αποφεύγουμε την έκθεση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Ιδιαίτερα για τα μικρότερα παιδιά, τα οποία λόγω ηλικίας δεν είναι σε θέση να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από τη φαντασία.
Δεν ξεχνάμε ακόμα, ότι είμαστε το πρότυπο για τα παιδιά μας. Τα παιδιά, αλλά και οι έφηβοι αντιδρούν σε σημαντικό βαθμό στις στρεσογόνες καταστάσεις με τρόπο, που έχουν δει τους ενήλικες στο περιβάλλον τους να αντιδρούν. Το να αντιδρούν οι γονείς με ηρεμία και σιγουριά, είναι η καλύτερη υποστήριξη για τα παιδιά τους.
-Τι μπορώ να κάνω, αν το παιδί μου θέλει να βγει εκτός σπιτιού και να δει τους φίλους του;
Μετά από την περίοδο της καραντίνας και με την αλλαγή του καιρού, είναι αναμενόμενο τα παιδιά να θέλουν να βγουν έξω και να συναντήσουν τους φίλους τους. Αρχικά, θα ήταν καλό να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε κάτι τέτοιο, συζητώντας για τους κινδύνους, καθώς για τα παιδιά είναι πιο δύσκολο να τηρήσουν τους κανόνες υγιεινής.
Προσπαθούμε εναλλακτικά να περνάμε και οι ίδιοι περισσότερο χρόνο μαζί τους, βγαίνοντας έξω, κάνοντας βόλτες, πηγαίνοντας για περπάτημα ή για ποδήλατο.
Ωστόσο, ρεαλιστικά αυτό ίσως είναι δύσκολο να το πετύχουμε. Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, οι προσπάθειες επιβολής, οι εντολές και η αυστηρότητα είναι πιθανόν να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα.
Είναι καλύτερο να δείξουμε ενσυναίσθηση, να καταλάβουμε την ανάγκη του παιδιού να δει τους φίλους του και να διασφαλίσουμε ότι θα είναι σε θέση να τηρήσει τους βασικούς κανόνες υγιεινής. Προτείνουμε οι συναντήσεις να γίνονται σε μικρές ομάδες 2-3 ατόμων τη φορά, τηρώντας όσο γίνεται τις αποστάσεις και έχοντας ένα σταθερό κύκλο φίλων με τους οποίους συναντιόμαστε κάθε φορά. Ακόμα οι συναντήσεις να γίνονται σε εξωτερικό χώρο, όπως στη γειτονιά ή στην αυλή του σπιτιού, αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα και αποφεύγουμε χώρους, όπου παρατηρείται συνωστισμός, όπως τα πάρκα και οι πλατείες.
Συνεχίστε να ενημερώνεστε από τους ειδικούς, που θα λάβουν μέρος στην ενότητά μας #AnytimeExpertsTalk, για να έχετε όλες τις χρήσιμες και έγκυρες πληροφορίες, που χρειάζεστε.